Quan điểm mới về vấn đề tái định cư cho người dân phải thực hiện thu hồi đất

Thực tiễn công tác thu hồi đất và tái định cư trong thời gian qua còn có những bất cập, hạn chế. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn kéo dài, làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai của các công trình, dự án, từ đó gây nên giá bồi thường giữa những người cùng điều kiện lại khác nhau, phát sinh nhiều hệ lụy. Việc khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất còn xảy ra không phải là cá biệt. Các thiết chế của địa phương về công tác đền bù và tái định cư thường chưa phát huy hết vai trò và trách nhiệm, đã ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt bằng. Việc thực hiện chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, chuyển đổi nghề nghiệp, tạo công ăn việc làm cho người dân có đất bị thu hồi có lúc có nơi còn chưa đầy đủ và đồng bộ.

Bên cạnh đó, việc xây dựng các khu tái định cư của các dự án thường bị động, cơ sở hạ tầng khu tái định cư không được đầu tư theo quy định, chưa quan tâm đầy đủ đến nhu cầu và điều kiện của người được tái định cư. Các dự án thường ít chú ý đến việc bảo đảm nguồn thu nhập tại nơi ở mới cho người được bố trí tái định cư. Việc xây dựng các khu tái định cư ở một số nơi chưa thực sự phù hợp với thói quen, tập quán sinh hoạt của người dân…

Vì vậy, Nghị quyết 18 đã nêu những định hướng mới tiến bộ, phù hợp với lợi ích của người bị thu hồi đất. Đó là, việc thu hồi đất phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; chỉ được thực hiện sau khi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được phê duyệt. Đối với trường hợp thu hồi đất mà phải bố trí tái định cư thì phải hoàn thành bố trí tái định cư trước khi thu hồi đất. Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phải đi trước một bước, bảo đảm công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và nhà đầu tư theo quy định; có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Thực hiện có hiệu quả việc đào tạo nghề, tạo việc làm, tổ chức lại sản xuất, ổn định đời sống cho người có đất bị thu hồi. Tiếp tục thực hiện thí điểm và sớm tổng kết chủ trương tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư để thực hiện trước…

Tại hội nghị toàn quốc nghiên cứu, học tập các Nghị quyết Hội nghị TƯ 5 khóa XIII, ngày 22/7/2022, Thường trực BBT Võ Văn Thưởng đã nhấn mạnh, điểm mới quan trọng trong Nghị quyết 18 là chỉ thu hồi đất khi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được phê duyệt. Đồng thời, Nghị quyết cũng nêu chỉ thu hồi đất khi đã hoàn thành việc bố trí khu tái định cư cho người dân, đảm bảo sau khi thu hồi đất, người dân có chỗ ở, cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi cũ…

Định hướng về việc bố trí tái định cư của Nghị quyết 18 là một quan điểm tiến bộ, tích cực và phù hợp với nguyện vọng của đông đảo người dân. Gắn với những chủ trương khác, nhất là các vấn đề liên quan đến giá đất, quyền sử dụng đất…, vấn đề tái định cư đã thể hiện một định hướng rất nhân văn là “có quy định cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để sau khi thu hồi đất thì người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”. Trên thực tế, trước đây, quan điểm này đã được nêu lên và được nhiều địa phương quan tâm thực hiện nhưng có lúc, có nơi còn chưa đầy đủ. Nay nội dung này được đưa vào nghị quyết thì hy vọng quyền lợi của người dân sẽ được đề cao đúng mực.